News and reflections

Pentecost yw’r 50’ed ddiwrnod ar ol Y Pasg, adeg pan ddoth yr Ysbryd Glan at y disgyblion cyntaf a phan lefarodd Pedr wrth y dorf a cafodd ei atynnu yno i weld be yr oedd yn digwydd.
Mae’r digwyddiad, yn Actau, yn cyferbynnu’n fawr gyda’r digwyddiad yn efengyl Ioan pryd ddoth Yr Iesu at Ei ddisgyblion ofnus ar ddiwrnod yr Atgyfodiad ac anadlu arnynt gan ddweud “Derbyniwch yr Ysbryd Glan”. Mae’r Iesu hefyd yn rhoi iddynt y medr i faddau pechawd, cam mawr ymlaen i’W ddilynnwyr ffaeledig, rhain a wnaeth yn aml camddeallt, gwadu a’I wrthod Ef.

Fel cyferbyniad, yn lle anadl yr Ysbryd Glan, mae swn gwynt mawr gwyllt i’w glywed yn Actau, mor swnllyd ei fod yn llenwi’r ty lle mae’r disgyblion.
Tafodau, fel taen’t ar dan, sy’n cyflwyno’r Ysbryd Glan ar y disgyblion, sy’n dechrau siarad iaith wahanol a ddeallid gan y dorf o amryw genedl sy wedi ymgynull y tu allan, a wedi syfrdanu eu bon’t i gyd yn deallt yr hyn a ddywedwyd.
Mae’r effaith ar y disgyblion yn uniongyrchol – maen’t yn gadael eu lloches ac mae adroddiad Pedr i’r dorfa yn tystiolaethu sef “bydd pawb sy’n credu yn enw’r Arglwydd yn cael ei achub.”
Cychwynwyd gwaith yr eglwys!

Treuliwyd dim ond pedair bennod ar ddyfodiad yr Ysbryd Glan yn efengyl Ioan, gyda gweddill pennod dau ynglyn ac adroddiad Pedr.
Does dim amser rwan i ystyried beth a ddigwyddodd ac, yn hytrach na’r disgyblion sy wedi drysu, angrhedadol a wedi syfrdanu , y dorf sydd yn ymdrechu i ddeallt, gyda rhai yn honni fod y disgyblion wedi meddwi.

Golygai rhodd yr Ysbryd Glan fod y disgyblion bellach yn dystion, fel a ddywedodd yr Iesu.
Deallent faint o faddeuant cawsant a rwan mae ganddynt y grym i faddau i eraill – mae adroddiad Pedr yn anog ei wrandawyr i edifarhau a mae Ioan yn deuthym fod sawl gwyrth ac arwyddion yn digwydd, gyda pobol yn rhannu eu eiddo a bwyd wrth i ffordd newydd o fyw gychwyn.

A felly mae i ninnau, canys, gyda neu heb Gristnogaeth, mae ganddom ni nerth. Y grym i wneud gwahaniaeth i’n bywydau ein hunain ac i fywydau eraill. Grym i faddau yn lle beio. Grym i ddarganfod tir cyffredin yn lle gwahaniaeth.
 Neu ddim, fel y gwelid gyda’r stryffaglu am rym sy’n digwydd ar “Good Morning” yr ITV.

A oedd gan Felangell, fel dynes o’i hoes, rym, neu beidio? Rhoddwyd statws iddi drwy cael ei geni i deulu cyfoethog, a gwelid meddwl penderfynnol ganddi wrth ymadael a’i theulu, dewis ffordd arall o fyw, ac ar ei phen ei hun, meddylfryd sef achosi newid yn lle ysu i bethau fod yn wahanol.

Yn sicr, dangosodd Melangell y grym meddal, sy’n cael ei grybwyll yng nghylchoedd gwleidyddol heddiw, wrth iddi wynebu’r tywysog Brochwel mewn sefyllfa a allasai fod wedi gwaethygu a mae’r ddau yn atynu’r ore oddiwrth eu gilydd wrth i’r dyffryn ddod yn fan o seintwar, gwellhad a chroeso gan i Brochwel rhoi’r darn yma o’r dyffryn i adeiladu eglwys, ac, wrth i chwiorydd ymuno a hi, cychwynwyd gymuned, gyda hithe’n abades.

Grym mewn wahanol ffurf, yn gwneud gwahaniaeth i fywydau adeg hynny ac heddiw – grym cariad, grym y Pentecost a grym anadl Bywyd ei hun.

Diolchwn i Dduw am yr Ysbryd Glan, rhodd cariad, a’r nerth i wneud gwahaniaeth er da yn ein cenhedlaeth, fel a wnaeth Melangell a Brochwel yn eu adeg hwynt.

Gyda fy ngweddion,
Pob Bendith,
Christine,
Gwarcheidwad.

 “Y pethau hyn a lefarodd yr Iesu, ac efe a gododd ei lygaid i’r nef, ac a ddywedodd, Y Tad, daeth yr awr; gogonedda dy Fab, fel y gogoneddo dy Fab dithau”

Yr Iesu yn efengyl heddiw, Ioan 17:1-11

“Ein gogoniant uchaf yw, nid mewn byth a syrthio ond am godi pob tro yr ydym yn syrthio.”

Confucius.

Un o’r delweddau fwyaf trawiadol yn y cyfryngau yn ddiweddar oedd y ddau cyn-chwaraewr cynghrair rygbi yn rhedeg marathon ar gyfer hel dros pedwar miliwn o bunnoedd at atal y clefyd Motor Neurone.

Roedd y ddau wedi chwarae i Leeds Rhinos ond yn awr roedd Rob Burrows yn cael ei wthio o gwmpas y daith gan ei gyn gymydog yn y tim – Kevin Sinfield.

Ar ol 24 milltir cododd Kevin, Rob o’i gadair olwyn er mwyn iddynt groesi y linell terfyn gyda’i gilydd. Nes ymlaen defnyddiodd Rob ei lais electronig i ddweud mae hwn oedd diwrnod llawennaf ei fywyd – am ddewrder, am gyfeillgarwch ac am ddiweddglo werth chweil i marathon gyntaf Rob Burrows ar gyfer MND!

Dwy fil o flynyddoedd ynghynt, digwyddodd ddiweddglo gogoneddus arall wrth i’r Iesu gael Ei atgyfodi ar ol y croeshoeliad. Wrth Iddo fynd i mewn i Jerusalem ar ddydd Sul y Palmwydd, fe ddywedodd:

“ 23 A’r Iesu a atebodd iddynt, gan ddywedyd, Daeth yr awr y gogonedder Mab y dyn.” Ioan 12:23-24, ac, wrth i Judas adael y Swper Olaf I’w fradychu; “ 31 Yna gwedi iddo fyned allan, yr Iesu a ddywedodd, Yn awr y gogoneddwyd Mab y dyn, a Duw a ogoneddwyd ynddo e”. (13:31)

Nid cyn y Dyrchafael lefarwyd y geiriau hyn ond cyn y croeshoeliad, y diweddglo ofnadwy hwnnw sydd, ystywaeth, yn datguddio grym duwiol drwy dyfnderoedd cariad.

Arweiniodd y croeshoeliad i’r atgyfodiad a’r dyrchafael, pryd ddychwelodd yr Iesu i’r gogoniant nefol lle cychwynodd. O reidrwydd derbyniodd Ef a’i greal y gwahaniad ynglyn a hyn, ac, hyd at y diwedd, roedd yr Iesu yn bendithio a hybu Ei ddisgyblion (Luc 24:51).

Ni wnaeth yr Iesu gefnu ar y rhai oedd yn ceisio deallt be oedd yn digwydd – dywedodd wrthynt am aros am y grym o’r uchelderau, yr hyn a adawodd iddynt ddychwelyd i Jerusalem gyda llawenydd mawr wrth iddynt ddisgwyl am hyn.

Mae’r chwedl yn un cyfarwydd i ni a gwybum y doth yr Ysbryd Glan atynt yn ystod y Pentecost a thrawsnewid y disgyblion petrusgar rheini i fod yn dystion grymus i cariad a gogoniant Duw yn y byd.

Ond, ar y pryd, roedd rhaid i’W ddilynwyr credu a ymddiried yn y Crist a disgwyl i hyn ddigwydd – wrth i ni wynebu colled, ansicrwydd a’r temtasiwn at isel ysbryd heddiw, efallai fy’n rhaid i ni wneud yr un fath,  ymddiried yn rym Duw i helpu ni orchfygu yr herion sy’n gwynebu ni yn ein cenhedlaeth fel bod gogoniant a chariad Duw yn weledig yn ein bywydau a’r byd heddiw hefyd.

Gyda fy ngweddion,

Pob Bendith,

Christine,

Gwarcheidwad.

“22 Pryd hau, a chynhaeaf, ac oerni, a gwres, a haf, a gaeaf, a dydd, a nos, ni phaid mwy holl ddyddiau y ddaear.”
O Genesis 8:22-31.

“Mae teiseni Cymraeg yn arwydd o letygarwch” meddai Fr. Counsell.
“Felly os gwelwch hanner-pen, chwith eithafol, neo-fascaidd sy’n edrych allan o’i le yma, y cwestiwn pwysica fedrwch ofyn iddo yw “a hoffech chi deisen Cymraeg?”
Adroddiad o ffrae yn Llanilltyd Fawr.

Dydd Sul y Rogiad yw heddiw, o’r Lladin “rogate” – “gofyn”, sef gofyn am fendith Duw ar hadau’r Gwanwyn yn arwain at gynhaeaf yr Hydref.
Mewn llefydd gwledig fel hyn, pebai’r
cnydau’n methu a’r cynhaeaf yn brin, bydde’r pobol yn llewygu.

Heddiw mae archfarchnadoedd a siopa ar-lein yn golygu nad yw’r cysylltiad a’r ddaear mor gry’ ac yr oedd ond mae’r blychau ar y shilffoedd a gwendid yn y drefn o gynhyrchu bwyd, costau uchel ac ati, yn creu pryder ynglyn a bwyd.

Defnyddir rhandiroedd a gerddi i dyfu llysiau a ffrwythau yn ogystal a blodau, a mae gwerthiant hadau wedi cynyddu’n fawr – a mi ddyle hyn oll wneud gwahaniaeth.

Y dydd Sul a’r tridie cyn y Dyrchafiad yw tymor y Rogiad, ac mae’n arferol cael gwasanaeth ty allan ym myd natur a dathlu creawd Duw wrth ofyn am Ei fendith ar y tyfiant a’r cynnyrch
diwydiannol ac o’r ffatrioedd.

Mae hefyd yn adeg meddwl am esgeulusdod ac ymelwad o’r tirwedd, newid hinsawdd a chynhesu fyd-eang.
Roedd cyfnod y Rogiad hefyd yn gyfle i ddysgu i’r ifainc am ffiniau’r tir a’u cymunedau.

Yn Llanilltyd Fawr mae ffrae wedi datblygu ynglyn a’r croeso i ffoadurion o’r Iwcrain ac mae teiseni Cymraeg wedi eu rhoi am ddim i’r grwpiau anghytunol er mwyn hybu heddwch.
Defnyddio bwyd i ymuno a bwydo y rhai sydd ei angen a sy’n ei dderbyn.
Dyma be wnaeth yr Iesu drwy fwydo’r pum mil gyda’r bara a’r pysgod a’r gwin ar ol eu cymeryd,  bendithio, tori a’u rhannu. Gofynnodd i’w ddilynwyr wneud yn debyg er cof Amdano, a dwy fil o flynyddoedd bellach ar phob ddydd Sul mae’r Cymun sanctaidd yn adlewyrchu hyn drwy atynu ac ymuno miliynau o bobol o bob barn a modd o fyw.

Roedd y partiion stryd yn ystod y coroni hefyd yn dathlu bwyd ac ysbryd cymdeithasol wrth i bobol ymuno er mwyn nodi’r cychwyn newydd.

Efallai fydd engreifftiau parhaol o letygarwch a rhannu teiseni Cymraeg yng wyneb milendra yn helpu ymuno
pobol a gorchfygu rhaniadau – a nid yn unig yn Llanilltyd Fawr!

Gyda fy ngweddion,
Pob Bendith,
Christine,
Gwarcheidwad.

“A pha beth bynnag a ofynnoch yn fy enw i, hynny a wnaf; fel y gogonedder y Tad yn y Mab. 14 Os gofynnwch ddim yn fy enw i, mi a’i gwnaf.”
O Ioan 14:1-14.

“Rwyf yn dwad nid i gael fy ngwasanaethu, ond i wasanaethu”
Y brenin Charles yn ystod y coroni, ar ol yr Iesu yn Matthew 20:28.

Yn y coroni ddoe cawsom gerddoriaerh gwych gyda arddangosfeydd anhygoel, gwasanaeth wedi ei adnewyddy a 2,300 pobol yn gwasgu i mewn i eglwys gadeiriol Westminster a miloedd o’r heddlu a milwyr yn eu diogelu.

Un o’r digwyddiadau a oedd i’w weld yn deimladwy oedd pan wnaeth ei fab William wneud addewid y gwaed brenhinol a gyda’r tywysog George yn fachgen pasiant i’w daid, mae’n debyg fod y frenhinaeth yn cyrraedd cyfnod fwy sefydlog nac a fu.

Addawodd y brenin i wasanaethu ac yfory mi fydd yna gyfle i eraill wasanaethu yn Yr Helpu Mawr, yn cyfrannu at waith lleol – onid am y glaw!

Mae adlewyrchiad heddiw yn dod oddiwrth yr esgob Gregory, sydd wedi rhoi caniatad i’r rhan yma o’r Ad Clerum gael ei ddefnyddio.
O bosib mae’n  anodd deallt y coroni, ei symbolaeth ac arferion hynafol ac, er o’r safbwynt Gymreig, efallai fydd y cyfansoddiad yma yn helpu rhai i ddeallt beth sydd wrth galon y coroni.

Ysgrifennai’r esgob;

 “Whether we support the monarchy or not, however, this ceremony does represent the inauguration of a new Head of State for the United Kingdom, a present reality even if again there are those who’d prefer a free Welsh Republic. And what is extraordinary is that although we live in a largely secularized family of four nations, this sacred event will be put at the centre of the country’s life. For me, the presentation of the orb to the King will convey a central message, as the archbishop intones: “Receive this orb set under the cross, and remember that the whole world is subject to the Power and Empire of Christ our Redeemer.”

Sgwn i a fydde’r seremoni yn cael ei ganiatau o gwbwl petai pobol yn deallt be sydd ynddo?

I gychwyn arni, gwasanaeth Cristion yw hwn. Mae yna sibrydion o angytuno rhwng plasdai Westminster a Lambeth ynglyn a chynnwys cynrychiolwyr rhwng- grefyddol yn y wasanaeth, er fod y symbolaeth yn Gristion oll.
Dywedai, er holl crandwyr hudol y dillaid, fod y brenin a’r wlad o dan reolaith ac awdurdod yr Iesu, a fu rhaid i bawb sefyll yn ddiymhongar o flaen orsedd Duw.
Mae tlysau’r goron, er eu llewyrch a hanes,  yn symbolaidd o bwysigrwydd trugaredd, cyfrifoldeb a gwasanaeth, ac i gyd yn bosib yn y byd ddynol drwy rym y Crist fel gwaredwr, yr un a gynigodd Ei fywyd fel offrwm drost ein pechodau a sy’n cynnig Ei ras mewn amser anghenus. (Hebreiaid 4:16).

Mae yna ystyr lle mae seremoniai’r coroni yn ceisio arwain, rheoli a chyfyngu grym y brenhinoedd canol-oesol i gyfeiriadau da yn hytrach na gormesi.
Efallai fod grym y teulu brenhinol wedi ei ddwyn ymaith o dan ein democrataith modern, ond mae’r coroni, wrth galon, yn atgoffa pawb fod angen cymorth Duw arnom, a mae’r Iesu yw’r gwir Frenhin a ffynhonell holl ddaioni.
Ddyle diben fel hyn gael ei gefnogi yn ein gweddion am fywyd ein gwlad.

Amen i hynny!

Gyda fy ngweddion, pob bendith,
Christine,
Gwarcheidwad.

Adlewyrchiad am trydydd ddydd Sul y Pasg a chlwb peldroed Wrecsam. 
 
“ yr Iesu ei hun hefyd a nesaodd, ac a aeth gyda hwynt. 16 Eithr eu llygaid hwynt a ataliwyd, fel nas adwaenent ef. 17 Ac efe a ddywedodd wrthynt, Pa ryw ymadroddion yw’r rhai hyn yr ydych yn eu bwrw at ei gilydd, dan rodio, ac yn wyneptrist?  
 
O Luc 24:13-35 
Beibl William Morgan 
Efengyl Heddiw. 
 
“Peth hudol yw cael Wrecsam ar eich rhestr “i wneud”.” 
Hebog y B.B.C. wrth gefnogwr Americanaidd y clwb, sy’n perthyn i ser Holywood Rob McElhenney a Ryan Reynolds. 
Arddangosiad cyntaf Iesu atgyfodedig yn efengyl Luc yw ar y ffordd i Emmaus, pryd mae E’n ymuno a ddau berson, Cleopas ac efallai ei wraig sy’n ddienw. 
Nid y disgyblion ofnus sydd wedi cilio i ffwrdd, yn ol yr efengylion eraill, ond toeddynt ddim yn adnabod yr Iesu. 
Maen’t wedi bod yn trafod y sefyllfa gwleidyddol, y croeshoeliad yn adlewyrchu hawlfraint honedig teyrnasol y Rhufeiniaid, a maen’t yn gwawdio’r Iesu: “ai ti yw’r unig ddieithryn yn Jerusalem sy’n anymwybodol o’r hyn a ddigwyddodd yno?” 
Maen’t yn sicr nad ydynt yn Ei adnabod a mae Luc yn dweud; “ Eithr eu llygaid hwynt a ataliwyd, fel nas adwaenent ef. ” 
Os na fedrant weld pwy sydd wedi dod atynt, efallai fod hyn oherwydd eu bon’t yn sicr fod yr Iesu wedi marw. 
“Cafodd Ei ddedfrydu i farwolaeth a’I groeshoelio”, meddant wrth eu cyd deithiwr newydd, “ond roeddem wedi gobeithio mae Efe oedd yr un” (p.20-21). 
Y gorffennol sy’n cael ei ddefnyddio, nid y presennol, tra maen’t yn sefyll yn llonnydd, yn edrych yn drist.(p.17). 
Ar ol Iddo sgwrsio gydant ynglyn a’r hyn a ddigwyddodd, maen’t yn Ei wahodd i ymuno a hwynt gan fod hi’n nosi, ac, ar ol Iddo fendithio, torri a rhannu’r bara, maen’t yn Ei adnabod yn uniongyrchol. 
Mae ystyr llythrennol “com” “ panio” – gyda bara, yn dangos iddynt Pwy ydi O, mor atgofiol ydi o o’r swper olaf, ac maen’t yn Ei adnabod yn syth. 
Er yr hwyr, maen’t yn dychwelyd at eu cyd-ddisgyblion i ddweud wrthynt be a ddigwyddodd a mae’r bennod yn cynnwys lawer o symudiad. 
Mae’r ddau “yn mynd”. (24:13) “Mae’r Iesu’n dod yn agos atynt a mynd gyda nhw” (24:15), maen’t yn agosau at Emmaus (24:28), mae’r Iesu “yn mynd o’u blaenau nhw” (24:28) “mae’n mynd i mewn i aros gyda hwynt”(24:29), “mae E’n diflannu o’u golwg.” (24:31), “maen’t yn codi ac yn dychwelyd i Jerwsalem” (24:33). Yn anhebyg i’r disgyblion a wnaeth guddio yn yr un lle mae rhain yn codi ac yn gweithio wrth i drafodaeth yr Atgyfodiad ledeunu hyd y ffordd. 
Yn gynharach yn efengyl Luc mae’r Iesu yn mynd ar daith o Galilea i Jerusalem (9:51 – 19:27) lle mae O’n cwrdd a pobol ar y ffordd ac yn llyfr Actau, ail lyfr Luc, gelwid y Cristnogion cynnar yn “pobol y ffordd” 
(Actau 9:2, 22:4, 22:14,22). 
Dilynasant yn olion traed yr Iesu a ma hyn i gyd yn digwydd mewn cyfnod wleidyddol a economaidd amhoblogaidd. 
Mae’r wythnos yma hefyd wedi gweld digwyddiadau amhoblogaidd, gyda ymddiswyddiad Dominic Raab, dirprwy prif weinidog, ysgrifennydd cyfiawnder a bwli yn ei waith. 
Mae yna lawer o drafod wedi bod am rymmoedd gwleidyddol tra fod costau byw a’r sefyllfa economaidd hefyd yn dwyn sylw. 
Hefyd mae heddiw yn gweld sain rhybuddiol ar ein ffonau symudol i’n rhybuddio rhag argyfyngoedd cymdeithasol, ond hefyd mae yna straeon o obaith hefyd. Un yw dyrchafiad clwb peldroed Wrecsam i gyngrair peldroed Lloegr gyda cymorth dau o actorion Holywood, er colled i clwb a chefnogwyr Boreham Wood. 
Mae’r sylw wedi rhoi Wrecsam ar y map i Americanwyr a mae’r hwb i dwristiaeth yn help economaidd i’r dre a’r ardal. Pwy fydde wedi meddwl am gysylltiad rhwng Wrecsam a Tinsletown, er fod y bendithion yn eglur! 
Beth bynag, ar y ffordd i Emmaus, roedd y ddau ddisgybl mor sicr fod yr Iesu wedi marw a phob obaith ynddo wedi mynd, nad oeddynt yn medru Ei weld o’u blaenau. Doth y trawsnewidiad drwy gwestiwn syml gan rhywun roeddent yn ystyried yn ddiarth; “be rydych yn ei drafod wrth i chi gerdded ymlaen?” 
 
Ar ba bynag siwrne rydym wedi bod arno yn ein bywydau, ydi’n bosib ein bod wedi methu presenoldeb yr Iesu gyda ni, oherwydd, fel y teithwyr i Emmaus, rydym yn ddiystyru ei ddylanwad ar y bywyd presennol? 
A ydym wedi colli gobaith a mynd ar goll, fel mae’r prydydd Americanaidd Emily Dickinson yn awgrymu “‘roedd E hefo fi wrth fynd am dro”? (O “the blunder is to estimate”.) 
Neu efallai y byddem yn gweld gobaith ffres yn ystod y Pasg yma, a medru llawenhau er mewn amgylchfyd o drueni ac anobaith? 
 
A felly mae cwestiwn yr Iesu yn dod atom heddiw, fel i’r ddau ar y ffordd i Emmaus;  
“Am be rydych yn trafod, wrth i chi gerdded ymlaen?”. 
 
Gyda fy ngweddion, 
Pob Bendith, 
Christine, 
Gwarcheidwad.